خلاقیت در آموزش زیست چگونگی روش های آن است؟ علم زیست شناسی علاوه براینکه به بررسی کردن و دسته بندی کردن جاندران و همچنین ساختار و عملکرد آنها می پردازد، به نظرمی آید که برای درک بهتر و دقیق تر پدیده های زیستی در این علم، به خلاقیت نیاز است.
در واقع خلاقیت در یادگیری نوعی فن یادگیری محسوب می شود به گونه ای که سبب رشد و پیشرفت خود معلم و دانش آموزان می شود.
بطور کلی یادگیری خلاقانه به ذهنی باز و آزاد و مطمئن و همچنین محیطی چالش برانگیز فکری و ذهنی نیازمند است که در آن بحث های صادقانه وجود داشته باشد و راه انتقاد گشاده باشد و هیچ مانعی برای انتقاد کردن نباشد.
از جمله وظایف معلمان فراهم کردن فضای خلاقانه برای تدریس زیست و همچنین حمایت و پشتیبانی کردن از دانش آموزان به عنوان نسل آینده و جوان کشور است.
مطلب پیشنهادی به شما : تدریس زیست شناسی کنکور
ایجاد شدن این محیط خلاقانه موجب می شود که دانش آموزان با ترس های ناشی از شکست های احتمالی خود مقابله کنند و تفکر و اعتقادات خود را رشد دهند.
کلاس علم زیست شناسی باید به گونه ای باشد که محیط کلاس برای دانش آموز، محیطی دقیق برای کسب و یادگیری اطلاعات علمی و خلاقیت باشد و همچنین انتقادی فرد را نسبت به دنیای اطرافش رشد و پرورش دهد.
تدریس زیست در پایه های اول تا چهارم دبیرستان از جمله سال های مهم یادگیری علم زیست شناسی برای کنکور است که با کمک کمی خلاقیت می توان یادگیری این علم بسیار آسان و شیرین کرد.
همچنین تدریس زیست مخصوص برای کنکورسراسری اگر توام با خلاقیت معلم وخودشخص باشد یادگیری آن آسان ودشواری های آن ازبین می رود.
فهرست مطالب
نقش معلم در خلاقیت در آموزش زیست
نقش و مسئولیت معلم دربوجود اوردن خلاقیت دردانش آموزان و یادگیری زیست شناسی چیست؟
بکارگیری شیوه های گوناگون برای درک بهتر و دقیق تر مباحث زیستی و همچنین بکارگیری شیوه های خلاقانه به معلمی نیازمند است که اولا خود معلم دارای خلاقیت بالا و خلاق باشد.
با ارتقای توانمندی های علمی خود و بروزرسانی کردن آنها به کنترل و تنظیم کردن مباحث علمی بپردازد و این توانمندی ها را با آموزش هنرمندانه ترکیب و تلفیق کند.
توانایی های علمی، فیزیکی و شخصیتی هر معلم در کیفیت تدریس او بازتاب می شود. از آنجایی که استفاده از توانایی های کلامی هر معلم سبب یادگیری بهتر و جذاب تر مباحث می شود، معلم ها باید از مهارت های کلامی لازم و بالایی برخوردار باشند.
این مهارت ها عبارتند از: سخن گفتن و صحبت کردن صریح، نافذ و دقیق.
زبان و سخن گفتن معلم علاوه بر اینکه وسیله ای برای توضیح دادن تجربه و اندوخته های علمی اوست، نشان دهنده ی دانایی، توانمندی های پنهان و همچنین شخصیت او نیز است.
معلم باید دارای نیروی تخیل بسیاری قوی باشد تا بتواند مفاهیم و مسئله های پیچیده را به زبانی ساده توضیح و تفسیر کند و همچنین باید توانایی سازمان دهی داشته باشد.
زیرا استفاده از موقعیت های آموزشی برپایه خلاقیت آموزشی است. تدریس زیست دارای دشواری های خاص خود است.
اندیشه ها و مهارت هایی برای خلاقیت در آموزش زیست
یکی ازتفکراتی که توسط دهان در سال ۲۰۰۹ برای تقویت تفکر خلاق و خلاقیت در آموزش زیست شناسی مطرح شد، تاکید بر همسو کردن بخش های گوناگون فکری و بکارگیری تفکر همگرا و واگرا در جهت به وجود آوردن خلاقیت است.
در بخش تفکر همگرا، دانش آموزان ازتمثیل یاقیاس، شباهت و همسو کردن مسئله های بخش های مختلف و ارتباط میان آنها بهره می برند.
دربخش تفکر واگرا، دانش اموزان از آزمایش فرضیه ها، پیش بینی، ارائه کردن تفکر و اندیشه های نو، ارائه کردن یک راه حل برای نتیجه های غیرقابل پیش بینی و چرخه پرس وجو بهره می برند. برای داشتن تفکری خلاق باید دو تفکر همگرا و واگرا با یکدیگر همسو و هم جهت شوند.
در ضمن لازم است اشاره کنیم که تدریس زیست به روش نوین و خلاقانه باعث می شود تا دانش آموز در کنکور موفق تر عمل کند. به جز آموزش صحیح زیست، بهتر است از برنامه ریزی کنکور تجربی برای بهتر شدن فرایند تحصیل و آموزش نیز استفاده نمایند.
روش تمثیل در خلاقیت در آموزش زیست
به ارتباط میان دو موضوع یا دو چیز که در اصل و پایه به یکدیگرند شباهت دارند، تمثیل گفته می شود. درسال۲۰۱۱، ماکاب به مهارت و توانایی برقراری رابطه بین دانش قدیم و جدیدکه از ریشه و پایه بهم شباهت دارند اشاره کرده است.
طبق آزمایشاتی که برروی دانش آموزان انجام شد به این نتیجه دست یافتند که رابطه میان دو دیدگاه قدیم و جدید به دانش آموزان در فهم بهتر مطالب و مفاهیم زیستی بسیار کمک می کند.
روش آموزش خط
نورکات بحث تاثیر خلاقیت برخط در یادگیری را مطرح کرد. نورکات شرح داد که فعالیت های یادگیری برخط همچون: بکارگیری مکان های اجتماعی به واسطه معلمان، یادگیری و آموزش را آسان و سرعت می بخشد.
این نرم افزارها به دلیل داشتن ویژگی هایی مانند:تشویق کردن فرد برای کشف و یافتن پدیده ها، دسترسی پیداکردن راحت و آسان به اطلاعات، فرد را به ثبت افکار و اندیشه های نو قادر می کند.
خلاقیت به معنای حل مسئله، به فردی نیاز دارد که خودش خلاق باشد و بتواند به کمک دانش قبلی که از مسئله دارد، دانش قدیم و جدید را به یکدیگر پیوند داده و میان آنها ارتباطی به وجود آورد.
روش فعالیت های آزمایشگاهی
یکی ازمهارت هایی که برای به وجود اوردن خلاقیت در دانش اموزان می توان از آن بهره برد، آموزش دادن مهارت تعریف کردن مسئله و تجزیه و تحلیل کردن و ارائه دادن یک راه حل برای مشکل و آزمایش فرضیه هاست.
سیمر می گوید: که انجام دادن فعالیت های عملی به درک و فهم بهتری مفاهیم زیستی کمک می کند، که این قضیه تدریس زیست را نیز آسان می کند.
دانش اموزان در زمان انجام دادن آزمایش با مراحل آزمایش کردن یک فرضیه با توالی یک فرضیه آشنایی پیدا می کنند و همچنین فرصتی برای بکارگیری و تمرین مهارت ها و توانایی هایی که به یاد گرفتن زیست شناسی و رشد و پرورش خلاقیت کمک می کند می یابند.
روش بازی
روش بازی ازجمله روش هایی است که برای دوره کردن دروس بسیار مفید و تاثیرگذار است. در روش بازی یک جدول طراحی شده و برای هر سطر و ستون آن سوالی که متناسب با دروس است مطرح می شود. طراحی این چنین جدول هایی به دانش آموزان در مرور کردن واژه ها و تعریف ها و یا مفاهیم آنها قبل از امتحان بسیار کمک می کند.
روش تقلیدحل مسئله
این روش برای آموزش دادن مفاهیم و مسائل ژنتیک بسیار کاربردی و کارآمد است. در روش تقلید حل مسئله نخست باید راه حل یه مسئله ارائه شود و سپس بعد از آن یکی از دانش آموزان به صورت کاملا تصادفی برای حل کردن مسئله ای مشابه آن انتخاب می شود. دراین نوع روش همه ی دانش آموزان فقط گوش می کنند و هیچکدام از آنها مسئله ای راحل نمی کنند.
روش تفسیر و گزارش عکس ها
در تدریس زیست به روش نوین و خلاقانه بسیار رایج است که به دانش آموزان گفته می شود که در حدود چن دقیقه ای بر روی تصویر آغاز بخش یا متن درس فکر کنند و هر آنچه در مورد آن می توانند بگویند و یا اگر به درس بعدی مربوط می باشد در جلسه آینده از آن تحقیق کنند.
روش یادگیری مشارکتی
این روش، روشی جدیدی نبوده و در طی قرون مختلف برای یادگیری در انواع رشته ها از آن استفاده شده است. سقراط ازاین روش برای استفهام مطالب گوناگون به شاگردانش استفاده می کرد.
جان دیویی نیز بر اهمیت و ارزش یادگیری مشارکتی در فهم بهتر مطالب زیستی تاکید فراوان کرده است. ازجمله روش های یادگیری مشارکتی؛ سخنرانی مشارکتی و تدریس مشارکتی است.
سخنرانی مشارکتی به گونه ای است که معلم در سخنرانی های خودد انش آموز را نیز مشارکت می دهد، سخنرانی در واقع یکی از موثرترین راه ها برای ارائه دادن اطلاعات به دانش آموزان است.
یادگیری مشارکتی نیز خیلی موثر است و در واقع بهتر است از هر فرصتی برای یادگیری مشارکتی استفاده شود. بطور مثال دانش آموزان را به چند گروه تقسیم کرده و به هرگروه موضوع خاصی را برای تحقیق می دهید.
روش های دیگر آموزش زیست شناسی
ازدیگر روش های خلاقیت در آموزش زیست می توان به موارد زیراشاره کرد:
- درگیر کردن دانش اموزان.
- استفاده کردن از فعالیت های دستی.
- استفاده از محیط های چندرسانه ای.
- دنبال کردن پل های بین فناوری و زیست شناسی.
- سفرکردن و بازدیدعلمی کردن.
- استفاده وامتحان کردن رویکردهای مختلف.
- استفاده کردن ازنوشتن.
- یافتن وخواندن مجلات ومنابع مرتبط به آموزش زیست شناسی.
همه روش های ذکر شده در خلاقیت در آموزش زیست، همچنین سهولت در یادگیری و اموزش آن بسیار موثر و تاثیر گذار است.
